English below or click this link. Eliyahu Sapir onderzocht hoe antisemitisme in Nederland deel ging uitmaken van het academisch leven en de redactie van antisemitismenieuws sprak met hem.
Noot van de redactie: Deze bijdrage van de politieke wetenschapper dr. Eliyahu Sapir (Universiteit Maastricht) is de particuliere mening van de auteur en geeft niet de zienswijze, het beleid of de posities van de Universiteit Maastricht, haar stafleden of studenten weer. Wij zijn dr. Sapir zeer erkentelijk voor het beantwoorden van onze vragen over de achtergrond en de inhoud van zijn recente presentatie in de VS.
U nam recent deel aan een internationale conferentie. Om welke gaat het en wat was uw bijdrage?
Ik heb onlangs deelgenomen aan een internationale conferentie getiteld “Campus Culture and the Jews: Before and After October 7”, georganiseerd door het Institute for the Study of Contemporary Antisemitism aan Indiana University, onder leiding van professor Alvin Rosenfeld.
Mijn presentatie, “Between Protest and Intimidation: The Normalization of Antisemitism in Dutch Higher Education,” onderzocht hoe antisemitisme in Nederland is verschoven van openlijke vijandigheid naar iets dat veel dieper verweven is geraakt in het dagelijks functioneren van universiteiten.
Mijn kernpunt was dat we niet langer vooral te maken hebben met openlijke haat. In plaats daarvan worden we geconfronteerd met een stiller, maar veel alomvattender proces: de manier waarop antisemitische taal, vormen van uitsluiting en intimidatie deel zijn geworden van de alledaagse routines van het academische leven, vaak onbedoeld en soms zelfs onder het mom van academische vrijheid of inclusie.
Op welk empirisch onderzoek berustte uw analyse?
De analyse is gebaseerd op systematisch empirisch onderzoek. In de afgelopen twee jaar hebben mijn collega dr. Amanda Kluveld en ik, ondersteund door een team van studenten en onderzoekers, evenals de Onderwijs Community Nederland (OCNL), de ervaringen van Joodse en Israëlische studenten en medewerkers binnen het Nederlandse hoger onderwijs onderzocht. Een deel van deze analyse is gebaseerd op de 165 open antwoorden die we verzamelden voor ons rapport uit 2024, Unsafe Spaces: The Rise of Anti-Semitism in the Dutch Academic World.
We werken momenteel samen met teams van student-schrijvers aan verschillende Nederlandse hogeronderwijsinstellingen aan een afzonderlijk volgend boek, The October 7 Effect. In dit boek documenteren we, universiteit voor universiteit, de gebeurtenissen na 7 oktober 2023, hun impact op het academisch leven en de institutionele reacties. Onze bevindingen tonen aan dat antisemitisme zich vandaag de dag niet manifesteert in geïsoleerde incidenten, maar als een atmosfeer die het dagelijkse academische leven vormgeeft.
Wat is uw hoofdargument inzake de stijging van antisemitisme in het Nederlandse hoger onderwijs?
In mijn presentatie betoogde ik dat de toename van antisemitisme in het Nederlandse hoger onderwijs moet worden begrepen als meer dan een tijdelijke piek of statistische afwijking; het vertegenwoordigt een proces van normalisering van antisemitisme. Normalisering kan worden opgevat als de sociale, institutionele en affectieve processen waardoor antisemitische taal en gedrag niet langer verontwaardiging oproepen, hun morele zichtbaarheid verliezen, en worden geïntegreerd in het gewone functioneren van het publieke leven.
Waar ziet u deze normalisering het duidelijkst?
Een van de duidelijkste plaatsen waar normalisering optreedt, is in verschuivende taal op de campus. Openlijk antisemitische uitlatingen zijn zeldzaam geworden, maar bepaalde vormen van vijandigheid komen nu tot uiting via academisch of moreel taalgebruik. Een opvallend patroon is het gebruik van het woord “zionist” als substituut voor “Jood”, ongeacht iemands werkelijke politieke opvattingen. Zionisme is op zichzelf een mainstream politieke positie die door mensen met diverse achtergronden wordt aangehangen, maar de term wordt steeds vaker als wapen ingezet, op een manier die historisch vergelijkbaar is met het gebruik van “Jood” als scheldwoord.
Leuzen zoals “Zionists not welcome,” of vergelijkingen tussen zionisme en nazisme—die tevens de Holocaust trivialiseren en minimaliseren, iets dat tot voor kort vrijwel ongehoord was in academische omgevingen—zijn op meerdere campussen verschenen en worden verdedigd als legitieme politieke uitingen, ook wanneer ze duidelijk gericht zijn op Joodse identiteit in plaats van op ideeën. Deze retorische verschuiving vervaagt de grens tussen kritiek op beleid en vijandigheid jegens een groep, waardoor vooringenomen taal kan worden gepresenteerd als principiële kritiek.
In sommige contexten buiten Nederland vervaagt deze grens op nog zorgwekkendere manieren. Bij een recente universiteitsbijeenkomst in het VK presenteerde bijvoorbeeld een spreker aan studenten het middeleeuwse bloedsprookje, met de bewering dat Joden het bloed van niet-Joden gebruiken voor ritueel brood. We hebben dergelijke expliciete uitingen nog niet in Nederland gezien, maar ik weet niet langer zeker of dergelijke taal vandaag de dag categorisch onaanvaardbaar zou worden geacht binnen het huidige academische klimaat.
Hoe dragen institutionele attitudes bij aan deze normalisering?
Een tweede dimensie ligt in institutionele reacties. Wanneer antisemitische incidenten plaatsvinden, nemens bestuurders doorgaans de toevlucht tot zeer neutrale taal: statements over “polarisatie”, “dialoog” of “veiligheid voor iedereen”. Hoewel bedoeld om spanningen te temperen, heeft dit vocabulaire het effect dat het gebeurde feitelijk wordt uitgewist. Joodse studenten vertelden ons herhaaldelijk dat wanneer zij bedreigingen of gerichte leuzen meldden, de reactie van de universiteit zo algemeen en symmetrisch was dat de specifieke aard van de schade verdween.
Welk gevoelsklimaat speelt een rol op de campus?
Een derde dynamiek betreft het emotionele klimaat op campussen. Veel Joodse en Israëlische studenten en medewerkers beschreven een diep gevoel van emotionele onzichtbaarheid. Hun verdriet na 7 oktober, hun angst tijdens bepaalde protesten, en hun ongemak in de collegezaal bleven vaak onbenoemd. Dit is niet omdat mensen onverschillig zijn, maar omdat empathie zich langs politieke lijnen is gaan herverdelen. Op verschillende campussen vertelden studenten dat het uiten van verdriet om Israëlische slachtoffers werd gezien als een politieke daad, terwijl solidariteit met Palestijnen werd beschouwd als een morele verplichting. Een studente zei dat ze geen extreme vijandigheid voelde van medestudenten, maar wel het gevoel had dat haar emoties niet meetelden. Deze emotionele asymmetrie versterkt het gevoel van marginalisering, zelfs in instellingen die trots zijn op hun inclusiviteit.
Hoe beïnvloeden academische kaders dit proces?
Ja. Populaire theoretische benaderingen, zoals dekoloniaal denken of bepaalde stromingen binnen critical race studies, worden soms mechanisch toegepast op het Israëlisch-Palestijnse conflict. In deze contexten wordt Joodse identiteit gereduceerd tot een positie van macht of privilege, terwijl de lange geschiedenis van Joodse kwetsbaarheid, migratie en minderheidservaring wordt genegeerd. We ontvingen meldingen over situaties in collegezalen waar Joodse en Israëlische studenten het gevoel hadden dat de theoretische lens de uitkomst al bepaalde, waardoor hun geleefde ervaring geen ruimte kreeg.
Deze intellectuele verschraling manifesteert zich ook op institutioneel niveau, waar zogeheten “ethische commissies” en adviesorganen hebben overwogen of aanbevolen om Israëlische academische instellingen te boycotten op basis van dezelfde theoretische aannames. Wat wordt gepresenteerd als een principiële positie over mensenrechten, berust vaak op een selectieve of bewust vereenvoudigde, en in sommige gevallen verdraaide lezing van wetgeving en data, waardoor alle academische banden met Israël als moreel problematisch worden voorgesteld. Opvallend is dat deze intensiteit van onderzoek exclusief op Israël wordt toegepast, ondanks het feit dat Nederlandse universiteiten samenwerken met landen waar ernstige mensenrechtenschendingen gedocumenteerd zijn, zoals China, Saudi-Arabië, Turkije en vele andere landen.
Voor veel Joodse en Israëlische studenten en medewerkers verandert dit hun professionele identiteit in een politieke last. Het resultaat is een subtiele maar krachtige vorm van epistemische uitsluiting, waarbij Joodse perspectieven worden behandeld als politiek verdacht of onvoldoende “kritisch”, en zelfs samenwerking met Israëlische wetenschappers wordt geframed als ethisch problematisch.
Waar komen deze patronen samen?
Samen vormen deze patronen wat we een “morele ecologie” kunnen noemen. Antisemitisme wordt genormaliseerd niet door dramatische incidenten, maar door alledaagse gewoontes, taalconventies, administratieve procedures, emotionele hiërarchieën en intellectuele kaders. Het resultaat is een campusomgeving waarin Joodse identiteit steeds vaker wordt gezien als politiek problematisch, en waarin institutionele reacties die framing onbedoeld versterken door concrete antisemitische incidenten te vertalen in vage oproepen tot balans en dialoog.
Strekt deze dynamiek zich uit buiten de academische wereld?
Belangrijk is dat deze dynamiek zich uitstrekt voorbij universiteiten. De recente controverse rond het Hanukkah-concert in het Concertgebouw is een voorbeeld uit het culturele leven. Onder druk van het huidige politieke klimaat probeerde de instelling zelf afstand te nemen van een Joods cultureel evenement, officieel om procedurele redenen, maar in werkelijkheid de weerspiegeling van een groeiend ongemak met Joodse zichtbaarheid in publieke ruimtes. Wat werd gepresenteerd als een neutrale planningsbeslissing, werd breed ervaren als opnieuw een situatie waarin Joodse culturele expressie werd behandeld als politiek gevoelig of risicovol. Dit toont aan dat dezelfde logica die we op universiteiten zien—het instinct om Joodse aanwezigheid te managen in plaats van te omarmen—ook beslissingen in andere sectoren van de Nederlandse samenleving ingeeft.
Hoe dient academisch leven ook tenminste dragelijk te worden voor Joodse/Israëlische stafleden en studenten?
Mijn conclusie bij de presentatie was en is dat de aanpak van deze ontwikkelingen morele helderheid en institutionele eerlijkheid vereist. We moeten antisemitisme direct benoemen in plaats van het te laten opgaan in eufemismen, daarnaast de ongelijke emotionele landschappen die onze instellingen creëren erkennen, en kritisch reflecteren op het academisch taalgebruik annex bureaucratische gewoontes die bijdragen aan de marginalisering van minderheidsgroepen.
Between Protest and Intimidation: The Normalization of Antisemitism in Dutch Higher Education – Dr. Eliyahu Sapir examined how antisemitism in the Netherlands has become part of the academic life
Note of the editors: This contribution of the political scientist from dr. Eliyahu Sapir (Maastricht University) is the private view of the author and do not reflect the views, policies, or positions of Maastricht University, its staff members, or its students. We are very grateful to dr. Sapir for answering our questions on the background and the contents of his recent presentation in the United States!
You recently participated in an international conference. Could you describe the event and your contribution?
I recently took part in an international conference titled "Campus Culture and the Jews: Before and After October 7," organized by the Institute for the Study of Contemporary Antisemitism at Indiana University under the leadership of Professor Alvin Rosenfeld.
My presentation, "Between Protest and Intimidation: The Normalization of Antisemitism in Dutch Higher Education," examined how antisemitism in the Netherlands has shifted from overt hostility to something far more embedded in the daily functioning of universities.
My central argument was that we are no longer dealing primarily with open hatred. Instead, we are facing a quieter but more pervasive process: the way antisemitic language, forms of exclusion, and intimidation have become part of the ordinary routines of academic life, often unintentionally, and sometimes even under the mask of academic freedom or inclusion.
What empirical work is your analysis based on?
The analysis is grounded in systematic empirical work. Over the past two years, my colleague, Dr. Amanda Kluveld and I, supported by a team of students and researchers, as well as the Onderwijs Community Nederland (OCNL), have been examining the lived experiences of Jewish and Israeli students and staff across Dutch higher education.
Part of this analysis draws on the 165 open-ended testimonies we collected for our 2024 report Unsafe Spaces: The Rise of Anti-Semitism in the Dutch Academic World.
We are currently working with teams of student-writers at various Dutch higher education institutions to produce a separate, forthcoming book, The October 7 Effect. In this book, we document, university by university, the events following October 7, 2023, their impact on academic life, and the institutional responses. Our findings show how antisemitism circulates today not as isolated incidents but as an atmosphere shaping daily academic life.
What is your main argument about the rise of antisemitism in Dutch higher education?
In my presentation, I argued that the rise in antisemitism across Dutch higher education should be understood as more than a temporary spike or a statistical anomaly; it represents a process of normalizing antisemitism. Normalization can be understood as the social, institutional, and affective processes through which antisemitic discourse and behavior cease to provoke outrage, lose their moral visibility, and become integrated into the ordinary functioning of public life.
Where do you see this normalization most clearly?
One of the clearest places where normalization occurs is in the shifting language of campus discourse. Overtly antisemitic expressions have become rare, yet certain forms of hostility now surface through academic or moral framing. A notable pattern is the use of the word "Zionist" as a proxy for "Jew," regardless of a student’s actual political views. Zionism itself is a mainstream political position held by people from diverse backgrounds, but the term is increasingly weaponized much as "Jew" has historically been used as a slur.
Slogans such as "Zionists not welcome," or comparisons of Zionism to Nazism, which also trivialize and minimize the Holocaust, something virtually unheard of in academic settings until recently, have appeared on several campuses and are defended as legitimate political speech even when clearly aimed at Jewish identity rather than ideas. This rhetorical shift blurs the boundary between criticism of policy and hostility toward a group, enabling prejudiced speech to be presented as principled dissent.
In some contexts beyond the Netherlands, the boundary is eroding in even more alarming ways. At a recent university event in the UK, for example, a speaker presented to students the medieval blood libel, claiming that Jews use the blood of non-Jews for ritual bread. We have not seen rhetoric of this explicitness in the Netherlands yet, but I am no longer certain that such language would be considered categorically unacceptable in the current academic climate.
How do institutional attitudes contribute to normalization?
A second dimension lies in institutional responses. When antisemitic incidents occur, administrative communications typically resort to very neutral language: statements about "polarization," "dialogue," or "safety for all." While intended to calm tensions, this vocabulary has the effect of erasing what actually happened.
Jewish and Israeli students repeatedly told us that when they reported threats or targeted slogans, the university’s response was so general and symmetrical that the specific nature of the harm disappeared.
What role does the emotional climate on campus play?
A third dynamic is the emotional climate on campuses. Many Jewish and Israeli students and staff described a profound sense of emotional invisibility. Their grief after October 7, their fear during certain protests, and their discomfort in the classroom often went unacknowledged.
This is not because people are indifferent, but because empathy has become redistributed along political lines. On several campuses, students told us that expressing sorrow for Israeli victims was viewed as a political act, while solidarity with Palestinians was understood as a moral obligation.
One student said she didn’t sense extreme hostility from fellow students, but felt they didn’t think her feelings counted. This emotional asymmetry reinforces a sense of marginalization even in institutions that pride themselves on inclusion.
Are academic frameworks also influencing this process?
Yes. Popular theoretical approaches, such as decolonial theory or some strands of critical race studies, are sometimes applied mechanically to the Israeli-Palestinian conflict. In these contexts, Jewish identity is flattened into a position of power or privilege, while the long history of Jewish vulnerability, migration, and minority experience is ignored.
We received reports on classroom situations in which Jewish and Israeli students felt that the theoretical lens predetermined the conclusion, leaving no space for their lived experience.
This intellectual flattening also manifests at the institutional level, where so-called "ethical committees" and advisory bodies have considered or recommended boycotting Israeli academic institutions based on these same theoretical assumptions. What is presented as a principled stance on human-rights concerns often relies on a selective or willfully simplified and, in some cases, distorted reading of the law and the data, effectively framing all academic ties with Israel as morally compromised.
Notably, this scrutiny is applied exclusively to Israel, despite evidence that Dutch universities collaborate with countries where human rights violations are well-documented, such as China, Saudi Arabia, Turkey, and many more.
For many Jewish and Israeli students and staff, this transforms their professional identity into a political liability. The result is a subtle but powerful form of epistemic exclusion, where Jewish perspectives are treated as politically suspect or insufficiently "critical," and where even collaboration with Israeli scholars is framed as ethically dubious.
How do these patterns come together?
Together, these patterns form what we can call a 'moral ecology'.
Antisemitism becomes normalized not through dramatic incidents but through everyday habits, linguistic conventions, administrative procedures, emotional hierarchies, and intellectual frameworks. The result is a campus environment where Jewish identity is increasingly framed as politically problematic, and where institutional responses unintentionally reinforce that framing by translating concrete antisemitic incidents into vague appeals to balance and dialogue.
Does this dynamic extend beyond academia?
Yes. A recent example from cultural life is the Concertgebouw Hanukkah concert controversy. Under political pressure, the institution sought to distance itself from a Jewish cultural event, officially for procedural reasons, but in reality reflecting discomfort with Jewish visibility in public space.
What was presented as a neutral scheduling decision was widely experienced as another instance in which Jewish cultural expression was treated as politically sensitive or risky. This illustrates that the same logic we observe in universities, the instinct to manage Jewish presence rather than embrace it, now shapes decisions across different sectors of Dutch society.
How should academic life also become at least bearable for Jewish/Israeli staff and students?
My conclusion was that addressing these developments requires moral clarity and institutional honesty. We need to name antisemitism directly rather than dissolve it into euphemisms, recognize the uneven emotional landscapes our institutions create, and reflect critically on the academic languages and bureaucratic habits that contribute to the marginalization of minority groups.
Reactie plaatsen
Reacties