Angst, frustratie, ja verbijstering domineren bij Joodse gemeenschap in Canada na stembuszege Liberale Partij – Pieter Dorsman beschrijft en analyseert een ontluisterende situatie van agressief publiek antisemitisme en boycotactie tegen bedrijven van Israëlische immigranten

Canada is altijd extreem veilig geweest voor ’s lands Joodse gemeenschap, vertelt Pieter Dorsman, eigenaar van een adviesbureau in “venture capital” en technologie-investeringen, vanuit Vancouver. Echter, thans overheerst onder de Joodse Canadezen ronduit verbijstering omdat “het nieuwe thuis voor Shoa-overlevenden” vooroploopt in antisemitisme. In een vraaggesprek beschrijft en analyseert Dorsman de vervreemding van Canada onder de Joodse gemeenschap.

In een nabeschouwing/analyse van de Canadese verkiezingen van 28 april (“The Fear Election”) verwacht u dat na de stembuswinst van de heersende Liberale Partij “de negatieve houding van de regering tegenover Israël zal voortduren en het ongebreidelde antisemitisme op straat niet zal worden aangepakt in de voorziene toekomst”.

Hoe uit die negatieve houding van een liberaal Canadees kabinet zich concreet?

Pieter Dorsman: Carney’s voorganger Trudeau heeft als een van de weinige westerse leiders Israël niet bezocht na 7 oktober en heeft altijd een ambivalente houding gehad ten aanzien van Israël en de oorlog. Het zijn vooral electorale overwegingen geweest die hierin een rol spelen: zoals ik al in een eerder interview vermeldde, heeft minister van Buitenlandse Zaken Mélanie Joly gewezen op de demografische trends in haar kiesdistrict om duidelijk te maken dat ze geen pro-Israël positie in wilde nemen. Veel moslimimmigranten dus.

Daarnaast is een in progressieve kringen veel voorkomende anti-Israël houding natuurlijk een niet te onderschatten factor, Canada’s liberalen zijn het best te vergijken met D66 in Nederland. Een zeer afstandelijke houding ten aanzien van Israël met focus op een twee-staten oplossing als de enige uitweg uit het conflict, waarbij men niet schroomt Israël te willen vervolgen voor het Internationale Gerechtshof.

In de verkiezingscampagne onder de nieuwe liberale leider Mark Carney is er slechts mondjesmaat aandacht besteed aan het Midden-Oosten. Hij versprak zich een keer over een eventuele boycot van Israël en heeft daarna niet veel meer gezegd over het onderwerp gedurende de campagne. Het was echt een verkiezing waar iedere stem telde, de Liberalen moesten stemmen in het centrum winnen, en konden zich natuurlijk niet al te radicaal positioneren, maar ze konden ook geen stemmen op links verliezen. Carney nam dus vaak een middenpositie in of zei helemaal niets.

Hoe manifesteert Jodenhaat zich momenteel in uw land in de publieke ruimte?

Pieter Dorsman: Protesten die vaak oproepen tot het vernietigen van Israël (vooral in Toronto en Montreal) en het besmeuren van synagogen dan wel intimideren van Joden op straat. Er zijn ook tal van pogingen gaande om bedrijven te boycotten waarvan de eigenaren in de IDF hebben gediend, dat zijn dus heel veel kleine en middelgrote bedrijven van Israëlische immigranten: iedere Israëliër, man of vrouw, heeft in het IDF gediend. Ze worden met naam genoemd online, allemaal georganiseerd door radicale actiegroepen. Ik ben bevriend met een aantal en die zijn zonder uitzondering zeer geschrokken en angstig.

We hebben gezien hoe dit fenomeen zich verspreid en intensiveert en overheden op alle niveaus (federaal, provinciaal, lokaal) hebben zich niet echt daadkrachtig opgesteld.

Zijn er dan geen tegenkrachten tegen “deze dagelijkse realiteit”, om de interim-president van het Centre for Israël and Jewish Affairs, Noah Shack, te citeren?

Pieter Dorsman: De enige duidelijke stem die zich pro-Joods verklaarde gedurende de verkiezingen was de conservatieve leider Pierre Poilievre, die de race om het premierschap dus verloren heeft. Er is zeer veel angst en frustratie onder de Joodse bevolking van Canada. Daarnaast zijn er natuurlijk onafhankelijke media en organisaties die actief bezig zijn het tij te keren, maar je stuit op sterke tegenkrachten of totale onverschilligheid.

Was Jodenhaat trouwens een verkiezingsthema in Canada?

Pieter Dorsman: Nee, althans niet voor de meeste Canadezen. Wel voor de Joodse gemeenschap. Er zijn hier dus vier nationale partijen (Liberal, Conservative, New Democrats, Green) en een Franstalige regionale partij (Bloc). Een van de sprekers tijdens onze wekelijkse ‘hostage rally’ verwoordde het zo: “Er zijn drie partijen in Canada waar we niet langer welkom zijn, bij slechts één staat de deur nog open”. De conservatieve dus.

Er zijn dus heel veel – ik heb geen cijfers helaas – progressieve Joden die conservatief gestemd hebben en dat is echt een unicum. Het geeft ook aan hoe diep het antisemitisme nu wortel heeft geschoten in de Canadese samenleving. Ik heb zelf veel op sociale media gepost over dit fenomeen, maar kreeg niet echt warme reacties. Het is ontluisterend om het zo maar te zeggen.

Geen lichtpuntjes in deze pessimistische prognose, bijvoorbeeld het feit dat een aantal anti-Israëlische parlementsleden hun zetel verloren?

Pieter Dorsman: Ja, dat is goed nieuws maar het is nog veel te vroeg om te beoordelen wat er gaat gebeuren. Vergeet niet dat de Liberalen campagne voerden met meerdere gezichten, ze zeiden één ding in de synagoge en weer iets anders in de moskee. Ze hebben geen duidelijke morele positie, maar waaien met alle winden mee om maar te scoren onder diverse groepen en dat heeft zich dus voor hen redelijk goed vertaald in de verkiezingsresultaten. Zo zal ook beleid worden gevoerd: ze zullen Israël dus wel wat ruimte geven, maar tegelijkertijd ook veel tegengas geven. En dat geeft weer ruimte aan de anti-Israël krachten die zich behoorlijk goed georganiseerd blijken te hebben.

Hoe invloedrijk was de campagne “Vote Palestine” in deze Canadese verkiezingen en waar staat die campagne eigenlijk precies voor?

Pieter Dorsman: Het was een lijst of platform van een aantal kandidaten van de Liberals, de Greens en de linkse New Democrats. Vele New Democrats hebben zetels verloren, dat gezegd hebbende zijn het 10% van de nu gekozen Liberalen parlementsleden die op de “Vote Palestine”-lijst stonden. De Green Party leider, Elizabeth May, is herkozen en stond ook op de lijst, zij krijgt vaak overigens onevenredig veel media-aandacht.

Het “Vote Palestine”-platform was een initiatief van de “Palestine Youth Movement”, een groep met nauwe banden met de van pro-terreur beschuldigde Samidoun.

Ik weet niet of deze groep echt veel invloed kan uitoefenen en haar doelen ten uitvoer brengen. Deze zijn: (1) Two-way wapenboycot van Israël, (2) tegengaan van anti-Palestijns racisme (wat dat ook moge betekenen) (3) beschermen en financieren van UNRWA, (4) erkenning van een Palestijnse staat en (5) een eind van Canadese betrokkenheid bij settlements in Judea en Samaria.

Er zijn vele andere prioriteiten voor Canada op het moment, vooral de economische verhoudingen met de VS, maar vroeg of laat zal toch ook het Midden-Oostenbeleid naar voren komen. Kijk nu bijvoorbeeld naar de plannen van NAVO over herbewapening. Canada zou dus niet in staat zijn materieel in te kopen van een van ’s werelds meest geavanceerde wapenproducenten als het de plannen van de ‘Pro Palestine’ parlementariërs zou volgen. Ik verwacht dus toch dat Carney zal proberen de scherpe kantjes van het anti-Israël sentiment te neutraliseren (nogmaals het is een relatief kleine groep in zijn parlementaire fractie) zonder ooit volmonding pro-Israël te worden.

Aan de andere kant: Carney heeft geen meerderheid en is dus van iedere stem afhankelijk, hij heeft waarschijnlijk ook steun nodig van de New Democrats. En we moeten niet onderschatten dat deze groep maatschappelijke invloed heeft, misschien niet in aantal, maar wel in de manier waarop zij media-aandacht weten te krijgen en ondersteuning geven aan de vele actiegroepen die zich nu op straat en op universiteiten manifesteren.

In uw nieuwsbrief “The Fear Election” vertelt u hoeveel inspanning het u kostte om burgers ervan te overtuigen dat politici in hun vergaande kritiek op Israël de maatschappelijke corrosie van antisemitisme versnellen en vervolgens werkeloos de Jodenhaat in de straten aanzien.

Onderkenden deze mensen dan niet dat de demonisering van de Joodse staat gelijk opgaat (en ook niet wordt verdoezeld) met notoire Jodenhaat en dat deze combinatie de hele Canadese samenleving aangaat en niet exclusief de minuscule Joodse minderheid in het land, circa 400.000 zielen ofwel ongeveer 1 procent van de gehele Canadese bevolking? Per slot van rekening een regelrechte aantasting van de democratische rechtsstaat en de grondrechten van Canadese staatsburgers.

Op welke denkbeelden stuitte u?

Pieter Dorsman: Klopt. Ik probeer deze dynamiek uit te leggen aan vrienden, bekenden en buren hier. Het stuit op veel onbegrip en het feit dat ik het verband leg tussen antisemitisme en anti-Israël protesten wordt snel weggewuifd. Ook het argument dat “het begint met de Joden, en dan …” snijdt hier geen hout.

Een buurvrouw liet mij via een app weten dat het allemaal ‘bullshit’ was en dat ik me verkeerd liet beïnvloeden. Het probleem is dat je te maken hebt met een gebrek aan kennis van de geschiedenis, een leegte die wordt opgevuld met argumenten over ‘genocide’ in Gaza. Mij wordt verweten dat ik harteloos ben en over de Gaza-slachtoffers heen loop, terwijl ik nog midden in mijn verhaal zit over hoe we op dit punt in de geschiedenis terecht zijn gekomen. Het zijn dus niet echt productieve gesprekken.

Ik probeer redelijk en rustig dingen uit te leggen. Daarnaast ga ik om met veel Israëliërs en Joden hier die zeer kritisch zijn t.a.v. de regering Netanyahu. En dat wordt ook vaak niet begrepen, en als gevolg daarvan begrijpt men ook niet dat een verdeelde Joodse gemeenschap weer samenkomt als de dreiging van antisemitisme zich manifesteert.

Ik moet ook zeggen dat er een aantal mensen in mijn omgeving - mensen vanuit links of het centrum – toch ook conservatief hebben gestemd vanwege de angst over antisemitisme en het gebrek aan ‘moral clarity’ van de meeste progressieve politici. Dat geeft dan wel weer wat moed.

Worden deze denkbeelden ook (extra) gevoed door een eenzijdige berichtgeving over Israël?

Pieter Dorsman: Ja, absoluut. Het is hier niet veel anders dan in Nederland. De nationale omroep, de CBC, is heel subtiel in haar vaak eenzijdige berichtgeving. Dat was erg duidelijk tijdens de verkiezingen, bijvoorbeeld ook hoe liberalen en conservatieve politici benaderd werden. Zo ook wat betreft het Midden-Oosten. De grote kranten hebben aan invloed verloren en nemen vaak een middenpositie in, met uitzondering van de National Post. Gelukkig zijn er veel nieuwe onafhankelijke media.

Leidt deze verkiezingsuitslag nog tot een impuls voor Joodse Canadezen tot alijah, terugkeer naar Zion, Israël?

Pieter Dorsman: Ik heb daar geen cijfers van, maar als ik kijk naar sociale media en wat ik om me heen hoor is er wel degelijk een debat over gaande. Het valt samen overigens met diepe onvrede over de Canadese economie, het kan dus voor vele Joodse Canadezen de druppel zijn om te vertrekken. Naar Israël, maar ook bijvoorbeeld naar de VS.

Het is misschien belangrijk in dit verband te vermelden dat Canada altijd extreem veilig is geweest voor Joden, een nieuw thuis was voor Holocaust-overlevenden en eigenlijk veiliger en toleranter was dan zeg Europa of de Verenigde Staten.

De verbijstering in de Joodse gemeenschap over het feit dat Canada nu vooroploopt in antisemitisme is bijna niet te beschrijven. Het heeft ongekende proporties aangenomen. De Joodse gemeenschap heeft ineens iets van een alertheid die het nooit gekend heeft. En dat draagt dus bij tot een vervreemding en verbijstering en het ziet er niet naar uit dat het tij gekeerd zal worden, zeker niet onder de nieuwe regering van Carney. Dat is eigenlijk het punt. De hoop dat alle antisemitische ellende die zich na 7 Oktober manifesteerde, zou eindigen is de grond in geslagen na deze verkiezingen.

Schrijf u in voor de substack van Peter Dorsman, die u hier kunt vinden.  Eerder gaf Pieter Dorsman een interview voor deze website. Dat kunt u hier teruglezen.