“Antisemitisme is geen mening, het is een misdrijf en daar treed je tegen op, samen!” – in gesprek met Ralph Pais, vice-voorzitter Joods Informatie- en Documentatiecentrum in België

“Toen Israël recent tweede werd op het Europees Songfestival vroeg men bij een talkshow schaamteloos of de Joodse lobby een rol zou kunnen hebben gespeeld”, vertelt Ralph Pais. “Deze eeuwenoude antisemitische mythe van de machtige Jood die alles kan beïnvloeden, had zo uit het jargon van de nazi’s kunnen komen. Ik heb dit dan ook heel duidelijk gemaakt.”

Zou u zich kort willen introduceren?

Mijn naam is Ralph Pais. Geboren in Nederland, maar reeds meer dan twintig jaar woonachtig in België, waar ik actief ben als ondernemer in de vastgoedsector. 

Daarnaast ben ik vice-voorzitter en woordvoerder van het Joods Informatie- en Documentatiecentrum (JID), een organisatie die zich onvermoeibaar inzet voor de bestrijding van antisemitisme.

Mijn inzet is zowel zichtbaar in publieke optredens in de media, als discreet via juridische, educatieve en diplomatieke kanalen.

Ik zie het als mijn plicht en verantwoordelijkheid om op te komen voor de rechten, veiligheid en waardigheid van de Joodse gemeenschap in België, en daarbuiten. Ook vind ik een eerlijke beeldvorming over Israël zeer belangrijk.

Van de zijde van het JID verscheen op 6 mei 2025 een bijzonder krachtige Open Brief. Die begint met een ronduit alarmerende zin: “Moeten er in België eerst dodelijke slachtoffers vallen voordat antisemitisme keihard wordt aangepakt?Kunt u deze stellingname met een aantal praktijkvoorbeelden, wellicht ook persoonlijke ervaringen, illustreren?

Ralph Pais: Helaas ja. België heeft de voorbije maanden een explosieve toename gezien van antisemitische incidenten: fysieke aanvallen op herkenbaar Joodse kinderen in Antwerpen, bekladding en bedreigingen van synagogen, haatdragende slogans op demonstraties, pesterijen en concrete dreigingen tegen Joodse instellingen. Zelf ben ik na media-optredens ook meermaals persoonlijk bedreigd.  Het meest onthutsende voorbeeld blijft de “zaak Brusselmans”, waarbij een bekende auteur verklaarde dat hij “elke Jood die hij tegenkwam een mes door de keel zou steken”. De rechtbank oordeelde dat dit geen probleem was. Als dat geen antisemitisme is, wat dan wel? De rode lijn is al lang overschreden. Maar politiek en justitie blijven te vaak verlamd door angst, lafheid of electorale berekening. In deze zaak zijn wij inmiddels in beroep gegaan tegen de uitspraak.

En passant verschijnt in het zojuist verschenen juninummer 2025 van Israël aktueel (een uitgave van Christenen voor Israël in Nederland) een bijzonder positief gestemde bijdrage van het Belgisch-Joodse parlementslid Michael Freilich over het nieuwe regeerakkoord van het kabinet-De Wever onder de kop “Nieuwe koers België”. Samengevat komt het neer op: algeheel verbod Hezbollah; ferme houding tegenover Iran; geen eenzijdige maatregelen tegen Israël; creatie juridisch kader contra terreurverheerlijking en verspreiding Jodenhaat; zwarte lijst van haatpredikers; opsporing en doorlegging geldstromen naar terreurnetwerken én oprichting territoriale verdedigingsreserve om “locaties onder verhoogd dreigingsniveau, zoals Joodse instellingen” te kunnen beschermen.

Deelt u dit optimisme van parlementariër Freilich en hoe zal dit geluid vallen in de eigen Joodse achterban in België?

Ralph Pais: De beleidsintenties klinken als een noodzakelijke kentering: een totaalverbod op Hezbollah, een strakke aanpak van Iraanse beïnvloeding, het juridisch vervolgen van Jodenhaat en het beschermen van risicolocaties zijn broodnodig. Maar woorden en voornemens zijn uiteraard niet genoeg. In het verleden zijn we teleurgesteld door loze beloftes.

JID zal dit regeerakkoord met argusogen volgen. Optimisme is gerechtvaardigd wanneer beloftes worden vertaald in consequent beleid. Niet in symboliek, maar in actie. Freilich staat met een handjevol andere politici tegenover een meerderheid van politici die dit niet als prioriteit zien, en zelf haat aanwakkeren. Zijn inzet, maar ook die van anderen zoals Sam van Rooy en Georges-Louis Bouchez, die keihard opkomen voor deze zaken, worden enorm door ons gewaardeerd.

De Belgisch-Joodse geschiedenisdocente Jonath Weinberger deed onderzoek naar de behandeling van het Israëlisch-Palestijns conflict in Belgische leerboeken. Zij concludeerde dat “alle leermethodes, die ik onderzocht heb, fouten bevatten en eenzijdig zijn”. Weinberger sprak van “het opzettelijk weglaten van cruciale context tot foutieve bronnen aanhalen, of zelfs foute informatie voorleggen aan leerlingen”.

Deze cruciale giftige beïinvloeding van het maatschappelijk klimaat -exact in deze dagen waar haat tegen de Joodse staat en het Joodse volk zich “steeds zichtbaarder en brutaler” (citaat Open Brief) manifesteert in België- vergt uitgerekend in álle onderwijs een helder, krachtig weerwoord. Is die er al of komt deze nog van de zijde van de Joodse gemeenschap en wellicht bij voorkeur in samenwerking met sympathisanten van niet-Joodse zijde?

Ralph Pais: Zeker. Onderwijs is een sleutelfront in deze strijd. Wanneer men structureel foute of gekleurde informatie voorgeschoteld krijgt, is het bijna onvermijdelijk dat dit haat en misvattingen voedt. JID reageert dagelijks: via open brieven, sociale media, klachten bij onderwijsinstanties en media, en door redacties rechtstreeks te confronteren met onjuiste berichtgeving.

We werken momenteel aan een educatief tegenoffensief, samen met partners. Maar dit moet breder gedragen worden. Ook de publieke omroep – notabene gefinancierd met belastinggeld – moet dringend zijn verantwoordelijkheid nemen.

Neutraliteit is geen optie, het is een verplichting.

Uit welke bronnen (media?!) vloeit in België trouwens met name de haat tegen Israël en ondervindt de Joodse gemeenschap in het land derhalve de meeste (re)pressie, fysiek en mentaal?

Ralph Pais: De haat komt helaas uit meerdere richtingen. Bepaalde media volgen een ideologisch gekleurde lijn waarin Israël steevast de agressor is. Politici gebruiken polariserende slogans om stemmen te winnen, zelfs als dat betekent dat het conflict van 3000 km verderop naar onze straten wordt geïmporteerd.

Een slogan als “from the river to the sea,…” is een oproep om alle Joden de zee in te duwen en tot een 1-staat-oplossing, namelijk een Palestijnse. Wanneer ik politici zie, die meelopen in demonstraties waar dit gescandeerd wordt en hen daarna hoor zeggen dat ze antisemitisme willen bestrijden, dan breekt mijn klomp.  In de sociale media is de demonisering ook dagelijkse kost.Universiteiten vormen broeihaarden van eenzijdig “activisme”, vermomd als mensenrechtenstrijd, waar antisemitisme vaak vrij spel krijgt. En op straat hoor je radicale salafisten en extremistische groeperingen dezelfde haatslogans roepen.

Het is een toxische mix. En men laat ze vandaag te vaak begaan, met alle gevolgen van dien.

Intussen verzaakt de Belgische politiek, de Belgische overheid, haar verantwoordelijkheid te nemen qua non-tolerantie van Jodenhaat, aldus de Open Brief. Hoe is uw relatie als bekend vertegenwoordiger van de Joodse gemeenschap in België met de media? Wordt ook uw stem, de Joodse stem, gehoord en een eerlijke kans geboden?

Ralph Pais: Jawel, maar zelden spontaan. We moeten vechten voor elke tussenkomst. En wanneer we wel aan bod komen, is het vaak om te dienen als excuustoonbeeld of ‘tegenstem’ voor de schijn van evenwicht.

Media geven veel liever het woord aan “Joodse stemmen” die antisemitisme minimaliseren of Israël veroordelen, omdat die beter passen in hun narratief. Ondertussen krijgen anti-Israëlische activisten wel ruim baan, en zonder tegenvragen.

JID heeft daarom besloten om juridische actie te ondernemen tegen laster en manipulatie, en journalisten publiekelijk te confronteren.

Toen Israël recent tweede werd op het Eurovisie Songfestival vroeg men mij schaamteloos bij een talkshow of de Joodse lobby een rol zou kunnen hebben gespeeld. Deze eeuwenoude antisemitische mythe van de machtige Jood die alles kan beïnvloeden, had zo uit het jargon van de nazi’s kunnen komen. Ik heb dit dan ook heel duidelijk gemaakt.

Vrijheid van meningsuiting geldt ook voor ons. En we zullen niet langer zwijgen.

Als Jodin met een Belgische achtergrond vergeleek Jonath Weinberger in een interview met onze redactie de posities van de Joodse gemeenschap in Nederland met die in Vlaanderen. Zij stelde dat de eerste op veel steun uit christelijke hoek (“zoals Christenen voor Israël, die fantastisch werk leveren”) kan rekenen, terwijl in Vlaanderen, “qua antisemitisch klimaat hetzelfde”, er “maar helaas weinig steun” is. Ze besloot met met een schrijnende constatering: “We voelen ons geïsoleerd.”Hoe kijkt u, juist ook vanwege uw Nederlandse achtergrond, tegen deze vergelijking, persoonlijke observatie van Weinberger aan?

Ralph Pais: De vergelijking is begrijpelijk. In Nederland kunnen Joden rekenen op sterke, zichtbare en structurele steun vanuit christelijke organisaties, met name van Christenen voor Israël – een partner waar we bij JID veel respect voor hebben en ook in Vlaanderen zeer warme banden mee onderhouden.Onze samenwerking met hen groeit. Ze tonen niet alleen empathie, maar ook daadkracht en visie. In Vlaanderen bestaat er zeker ook sympathie en steun vanuit christelijke hoek, maar die is vaak nog minder uitgesproken of institutioneel verankerd. Daar willen wij graag verandering in brengen.

Onze hoop is dat we deze Vlaamse steun verder kunnen aanwakkeren en verdiepen. Want de strijd tegen antisemitisme is geen Joodse strijd. Het is een morele verantwoordelijkheid van de hele samenleving. Alleen samen kunnen we die winnen.

“Wat begint met de Joden, eindigt nooit bij de Joden.”

Wordt het niet hoog tijd dat de Joodse gemeenschappen in Europa, tezamen met niet-Joodse bondgenoten, de krachten (nog sterker) gaan bundelen tegen de demonisering van de Joodse staat en het Joodse volk en, essentieel genoeg, komen met een concrete strategie? De European Jewish Association (EJA) in Brussel zou daarin bijvoorbeeld een voortrekkersrol kunnen spelen. Graag uw gedachten, uw mening hierover! Want zoals de Open Brief klip en klaar stipuleert: “haat tegen Joden is geen mening, geen grap, geen bijzaak, het is een misdaad” en “als samenleving mogen we nooit wennen aan haat”. Kortom, wegkijken bij antisemitisme is geen optie!

Ralph Pais: Absoluut. Antisemitisme kent geen grenzen meer – net zomin als de haat tegen Israël. We hebben een gemeenschappelijke Europese strategie nodig, met concrete actielijnen: juridisch, educatief, politiek en mediaal.

De European Jewish Association, die haar hoofdzetel in Brussel heeft, is uitstekend geplaatst om daar een voortrekkersrol in te spelen. Maar ook interreligieuze netwerken, leerkrachten, en journalisten kunnen en moeten mee verantwoordelijkheid nemen.

Zoals we schreven in de Open Brief: antisemitisme is geen mening, het is een misdrijf. En tegen misdaad zwijg je niet. Je treedt op. Samen. Graag spreek ik daarom de wens uit dat de Almachtige al onze gebeden verhoord en de redelijkheid weer zal terugbrengen bij die personen die willens en wetens leugens en haat verspreiden. Mocht deze vijandigheid immers verder toenemen, dan vrees ik dat België een belangrijk deel van zijn Joodse inwoners zal zien vertrekken naar veiligere oorden.