De kop boven de opiniebijdrage van chef-redacteur Philipp Peyman Engel “Die Staatsräson ist tot” op de website van de Jũdische Allgemeine (8 augustus 2025) liegt er niet om: de Duitse bondskanselier Friedrich Merz heeft door zijn gedeeltelijk wapenembargo (inzet in Gaza!) tegen de staat Israël “de historische belofte dat Duitsland voor de veiligheid van Israël zal instaan begraven”. Uitgerekend een kanselier van christendemocratische zijde luidt de veelzeggende veroordeling. “Friedrich Merz heeft zich andermaal als een draaikont ontpopt.”
Engel zet meteen scherp in: “De dag van vandaag, de 8e augustus 2025, zal de geschiedenis van dit land als een historische datum ingaan. Als een dag, waarop uitgerekend uniekanselier Friedrich Merz de staatsraison -de belofte dat Duitsland voor Israëls veiligheid zal instaan- ten grave gedragen.”
De chef-redacteur concludeert daaruit dat beide motieven voor het specifieke staatsbelang dat Duitsland hecht aan de existentie van de Joodse staat blijkbaar niet langer gelden: de consequentie van de Holocaust om eeuwigdurend verantwoordelijkheid te dragen voor het Joodse volk en zijn thuisland Israël alsmede de gezamenlijke waarden die beide landen belichamen.
Engel zou Merz wel diens eigen woorden van oktober 2024 willen toeroepen. Toentertijd kritiseerde hij als oppositieleider de linkse coalitie-Scholz immers ondubbelzinnig voor haar beleid jegens Israël: “Wat zijn uw solidariteitsbetuigingen tegenover de staat Israël eigenlijk waard, wanneer u het land tegelijkertijd wezenlijke onderdelen van hulp in diens zo precaire situatie onthoudt?”
Merz kwam tot zijn regelrechte politieke aanval op de zogenoemde linkse knipperlichtcoalitie door het stille wapenembargo dat het ministerie van Economische Zaken onder de Groene bewindsman Robert Habeck tegen Israël had ingesteld. Juist toen “het door terreur geschonden land” elke steun in de strijd tegen de Hamas-terroristen zo dringend nodig had.
Engel werpt Merz nog een tweede uitspraak, belofte zelfs, voor de voeten. Nog in januari 2025 sprak Merz: “Wat Israël voor de uitoefening van zijn recht op zelfverdediging nodig heeft, zal Israël ook krijgen. Het begrip “Staatsräson” zal zich wederom aan daden en niet slechts aan woorden laten meten. Het moet weer onmiskenbaar duidelijk worden: Duitsland staat niet tussen de banken, maar Duitsland staat vast aan de zijde aan de zijde van Israël. Daaraan zal vanaf nu geen enkele twijfel meer bestaan.”
Wat een bittere ironie, hekelt Engel. Uitgerekend Friedrich Merz en zijn nieuwe bondsregering zetten met het wapenembargo nu voort wat Annalena Baerbock en Robert Habeck zijn begonnen en slechts door ex-kanselier Scholz (SPD) werd gestopt. “Het is een treurspel. En het is beschamend mede te moeten aanzien hoe kanselier Merz zich opnieuw door de SPD en opiniepeilingen laat voortdrijven – opnieuw compleet tegen zowel het DNA van zijn partij als tegen de overtuigingen binnen de CDU/CSU-fractie in de Bondsdag.”
Veel wijst er immers op, zo onderbouwt de chef-redacteur van de Jüdische Allgemeine deze interpretatie, dat niet de CDU haar tafelzilver qua buitenlands beleid verpatst, maar dat draaikont Merz dit bijna alleen, op zijn eigen houtje, zonder medeweten van grote delen van de fractie, heeft gedaan.
Engel onderstreept dat de CSU zich niet pas sinds de afgelopen maanden als een bolwerk tegen elke Jodenhaat en voor solidariteit met de Joodse staat in de strijd tegen de terreur heeft bewezen. Geen wonder dan ook dat in de CSU verontwaardigheid heerst over “het initiatief van bondskanselier Merz”. Idem de jonge christendemocraten, de Junge Union, vult Engel aan.
Velen uit de christendemocratische gelederen vragen zich nu af, meent Engel: hoe moet Israël zich in de toekomst tegen de terreur van Hamas verdedigen en de vrijlating van de gijzelaars bevechten, wanneer het militair in de steek wordt gelaten? Daarenboven delen talrijke CDU-afgevaardigden de analyse van Merz niet dat de aankondiging van Israëls premier Netanyahu de Gazastrook voor de nabije toekomst te bezetten een schandelijke stap is. “En op goede gronden: want natuurlijk heeft Israël terechte veiligheidsbelangen in de Gazastrook. De aankondiging dat na de vernietiging van Hamas een Arabische statenbond Gaza dient te besturen, zou een historische stap in de richting van vrede en veiligheid in het Nabije Oosten zijn.”
Het moet duidelijk worden gezegd, poneert Peyman Engel: de bondskanselier is zijn verantwoordelijkheid niet nagekomen. “Merz handelt onvoorspelbaar en laat zich leiden. Hij is door de knieën gegaan voor de massieve vijandige stemming in het land. Hij dwaalt rond over het terrein van het Midden-Oosten zonder het thema werkelijk te doorgronden.”
Zwaar rekent de journalist de bondkanselier diens falen aan. Als bondskanselier heeft hij nagelaten de Duitse burgers erop te wijzen wat Israël allemaal doet ter bescherming van de Palestijnse burgerbevolking. Het was zijn taak geweest de diefstal en achterhouding van hulpgoederen door Hamas aan de kaak te stellen. “In welke mate Hamas haar eigen bevolking knecht en als martelaren opoffert om wereldwijd de beeldoorlog te winnen. En het zou zijn taak zijn geweest erop te wijzen dat de oorlog, die Israël nooit wilde, binnen enkele uren zou eindigen, wanneer Hamas de wapens neerlegt en de gijzelaars vrijlaat. Overigens: er bevinden zich nog zeven Duitse-Israëli’s onder de ontvoerden, ook daarop zou de bondskanselier na zijn ambtsaanvaarding bij elke passende gelegenheid de aandacht hebben moeten vestigen.”
Philipp Peyman Engel roept ten slotte in herinnering dat op maandag 4 augustus de rechterhand van bondskanselier Merz, Kanzleramtschef Thorsten Frei (CDU), de kern van de Gazakwestie benoemde: “Juist in de laatste dagen is duidelijk geworden dat niet Israël het probleem is, maar Hamas. In feite is het toch zo dat elke dag meer hulpleveranties in de Gazastrook aankomen dan voor de verzorging van de bevolking noodzakelijk zou zijn – als noodzakelijk zou om een hongersnood af te wenden.”
Echter, Hamas en de door haar georganiseerde criminaliteit verhinderen dat de hulp ook daadwerkelijk arriveert, benadrukte Thorsten Frei. En passant, zo vervolgde de Kanzleramtschef, ensceneert dezelfde Hamas propagandabeelden van de misère in de Gazastrook. “Men moet werkelijk oppassen er niet in te trappen bij de terroristen”, waarschuwde Frei. Slotconclusie van de chef-redacteur van de Jüdische Allgemeine: “De bondskanselier heeft zich er door de terroristen laten inluizen.”
De beperking van de Duitse militaire leveranties aan Israël is momenteel een “hot topic” in de Duitstalige media (bijvoorbeeld de FAZ, Die Welt en vooral niet te vergeten de NZZ). Zo staat boven een commentaar van NZZ-redactrice Beatrice Achterberg de kop “Merz opfert die deutsche Staatsräson – ein fataler Fehler” (Merz offert de Duitse staatsraison op – een fatale fout). Zij schrijft dat binnen CDU-kringen het vermoeden leeft dat Merz met zijn socialistische coalitiepartner Klingbeil van de SPD een koehandel heeft bedreven (de terugtrekking van juriste Frauke Brosius-Gersdorf als kandidate voor het Bundesverfassungsgericht, het Federaal Constitutioneel Hof, in ruil voor een stop van wapenleveranties aan Israël, waar SPD-politici al langer op aandringen). Al met al heeft de stemming in de CDU-fractie een kookpunt bereikt, informeert Achterberg. Komt het tot een open breuk tussen Merz en delen van zijn partij, instemmende geluiden van partijprominenten als buitenlandspecialist Norbert Röttgen ten spijt?
Hoe dit ook zij, evenals Philipp Peyman Engel komt Nikolas Busse in een commentaar in de Frankfurter Allgmeine (9 augustus 2025) tot de feitelijke vaststelling dat “Israëls veiligheid Duits staatsraison zou zijn, daarvan kan men in Berlijn beter niet meer spreken”.
Bronnen: opiniebijdrage chef-redacteur Philipp Peyman Engel in de Jüdische Allgemeine van 9 augustus 2925 onder de titel “Die Staatsräson ist tot” alsmede de berichtgeving in Duitstalige media als de Frankfurter Allgemeine, de Neue Zürcher Zeitung en Die Welt.
Reactie plaatsen
Reacties